aan deze pagina wordt nog gewerkt
De Pingjumer Gulden Halsband (PGH) is een van de oudste ringdijken van Nederland. Zij vormt de basis en het hart van het Gouden Land gebied met de dorpen Arum, Kimswerd, Pingjum, Witmarsum en Zurich. Deze vijf dorpen liggen vlakbij de Waddenkust rond de voormalige Marneslenk. Vanuit de Stichting Gouden Land zetten de dorpen zich gezamenlijk in voor duurzame ontwikkeling van het gebied waarbij de rijke cultuurhistorie voor het voetlicht komt, en de natuur wordt versterkt.
De activiteiten worden ondersteund door het Waddenfonds, de Provincie Friesland en de gemeente Sûdwest Fryslân.
Aanleg van de Pingjumer Gulden Halsband
Het gebied rondom de voormalige Marneslenk is al vanaf de 6de eeuw voor Christus bewoond. De eerste mensen woonden op de hogere delen van de kwelders. Om overstroming te voorkomen werden terpen (woonheuvels) opgeworpen. In de eerste eeuw na Christus, met de komst van de monniken in Friesland, pakte men het grootser aan, en begon men met de aanleg van dijken.
De eerste dijken werden aangelegd rondom de de hoger gelegen kwelders; de ‘moederpolders‘. De noordwestelijke dijk van moederpolder Hartwerd-Witmarsum (de Marnedijk) vormde het eerste onderdeel van de Pingjumer Gulden Halsband.
Kaarten uit Rienks en Walther – Binnendiken yn Fryslan 1954
Ter hoogte van Kathuzum werd een afsluitdijk in de Marne aangelegd (3). Deze dijk verbond de dijk van de moederpolder met de zuidelijke binnendijk van de Pingjumer polder (2). Vanaf de oeverwal van de Marne (de Nes en de Riege) werd steeds meer land ingepolderd. Hierbij werden de Schuttedijk en de dijk naar de Blokken opgeworpen (4). Uiteindelijk werd de cirkel gesloten met een afsluitdijk in het westen (6). De Pingjumer Gulden Halsband, een ringdijk van ongeveer 14 km, was compleet.
Kaart 1 Rienks & Walther 1953 – Pingjumer Halsband – onderhoudsplichtig gebied 19de eeuw
De laatste gebeurtenis waarbij de Pingjumer Halsband een belangrijke rol speelde was de overstroming in 1825. Door verschillende doorbraken van de zeedijk overstroomde een groot deel van Friesland en Overijssel. Tegelijkertijd was het niet mogelijk om zoetwater te lozen. Vandaar dat het gebied deels overstroomd werd met zeewater en deels met zoetwater van de rivieren. De landbouwgronden om Pingjum bleven gespaard dankzij de Halsband. Na deze overstroming werden de zeedijken verbeterd, en verloor de Halsband eind 19de eeuw haar functie.
Door de jaren heen zijn delen van de dijk afgegraven of raakte de dijk in verval door gebrekkig onderhoud. Gelukkig zijn uiteindelijk grote delen nog duidelijk aanwezig, of herkenbaar door de inrichting van het landschap. De Pingjumer Gulden Halsband is sinds 2019 een gemeentelijk monument en daarmee wettelijk beschermd.
Pingjumer Gulden Halsband een dijk van een monument. Wie volgt?
Het was een unieke stap van de Gemeente Súdwest-Fryslân om in 2019 een dijklichaam als gemeentelijk monument aan te wijzen. Met deze aanwijzing heeft de gemeente Súdwest-Fryslân een duurzame basis gelegd voor de toekomst van dit bijzondere gebied. Heemschut Fryslân hoopt op een voorbeeldwerking. Er dreigen nog meer eeuwenoude en waardevolle dijkjes te verdwijnen.
Klik hier voor achtergrond informatie van vader en zoon Sieswerda
Klik hier voor informatie op de dorpswebsite van Pingjum
Klik hier voor de facebookpagina van de werkgroep Pingjumer Gulden Halsband